Cổ phiếu là gì, đặc điểm và các loại cổ phiếu trên thị trường chứng khoán

Khi nghiên cứu tài liệu về thị trường chứng khoán, các bạn thường bắt gặp một số khái niệm về cổ phiếu như Cổ phiếu bluchip, Cổ phiếu penney, Cổ phiếu ưu đãi,...và một số khái niệm trong sách vở không đề cập đến như cổ phiếu nóng, cổ phiếu đầu cơ... Nhằm hỗ trợ những người mới, bài viết sau sẽ chỉ ra khái niệm cổ phiếu là gì? và tổng hợp đặc điểm các loại cổ phiếu cần biết, đặt nền móng giúp bạn tìm hiểu những kiến thức phức tạp sau này.

Bài viết thuộc nhóm bàiKHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN, bạn có thể tham khảo thêm để có nền tảng kiến thức đầy đủ và vững chắc hơn.

(Ảnh minh họa, nguồn: Internet)

Cổ phiếu là gì?

Cổ phiếu là loại chứng khoán xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với một phần vốn cổ phần của tổ chức phát hành.

Cổ phiếu là chứng chỉ do công ty cổ phần phát hành, bút toán ghi sổ hoặc dữ liệu điện tử xác nhận quyền sở hữu một hoặc một số cổ phần của công ty đó. Chỉ công ty cổ phần mới có quyền phát hành cổ phiếu.

(Trích khoản 2 Điều 4 Luật Chứng khoán 2019 và khoản 1 Điều 121 Luật Doanh nghiệp 2020)

Người nắm giữ cổ phiếu tức sở hữu cổ phần của tổ chức phát hành trở thành cổ đông của công ty cổ phần đó.

Mệnh giá của cổ phiếu hay còn gọi là giá trị danh nghĩa là giá trị mà công ty cổ phần ấn định cho một cổ phiếu và được ghi trên cổ phiếu.

Luật chứng khoán quy định: Mệnh giá cổ phiếu, chứng chỉ quỹ chào bán lần đầu ra công chúng là mười nghìn đồng Việt Nam. Mệnh giá của trái phiếu chào bán ra công chúng là một trăm nghìn đồng Việt Nam và bội số của một trăm nghìn đồng Việt Nam (Tức 100 000 đ, 200 000 đ, 300 000 đ… ).

Mệnh giá cổ phiếu thường được sử dụng để ghi sổ sách kế toán của công ty.

Mệnh giá cổ phiếu không liên quan đến giá thị trường của cổ phiếu đó.

Giá trị sổ sách của cổ phiếu thường là giá trị của cổ phiếu được xác định dựa trên cơ sở số liệu sổ sách kế toán của công ty.

Giá trị sổ sách = (Tài sản –nợ)/số lượng CP

Giá trị thị trường của cổ phiếu là giá trị hiện tại trên thị trường, giá trị thị trường thường xuyên thay đổi lên xuống do có sự giao dịch của các nhà đầu tư trên các sàn giao dịch chứng khoán.

Giá trị thanh lý là giá trị mà sau khi trả hết công nợ và nghĩa vụ phần còn lại được chia cho cổ đông.

7 Đặc điểm của cổ phiếu

• Không có kỳ hạn và không hoàn vốn, cổ phiếu chỉ có chiều góp vào, không thể hiện thời hạn hoàn vốn; không có kỳ hạn. (Khi công ty phá sản hoặc giải thể, thì sẽ không còn tồn tại cổ phiếu).
• Cổ tức không ổn định và phụ thuộc vào kết quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.
• Khi phá sản, cổ đông là người cuối cùng nhận được giá trị còn lại
• Người góp vốn vào công ty không được quyền trực tiếp rút vốn ra khỏi công ty, nhưng được quyền chuyển nhượng sở hữu cổ phần.
• Được quyền ưu tiên mua cổ phiếu khi công ty phát hành cổ phiếu mới để tăng vốn.
• Được quyền triệu tập đại hội đồng cổ đông bất thường theo luật định.
• Cổ đông thường cũng phải gánh chịu những rủi ro mà công ty gặp phải, tương ứng với phần vốn góp và chỉ chịu trách nhiệm giới hạn trong phạm vi số lượng vốn góp vào công ty.

Các loại cổ phiếu và đặc điểm từng loại

Hiện nay có rất nhiều khái niệm về cái loại cổ phiếu trên thị trường, để nhớ một cái logic hơn, ta cùng phân loại cổ phiếu theo từng tiêu chí sau:

Dựa vào quyền lợi mang lại cho người nắm giữ

Cổ phiếu phổ thông: là cổ phiếu bắt buộc phải có của công ty cổ phần, cổ đông phổ thông là thành phần chính (chúng ta mua bán cổ phiếu này là chính). Người nắm giữ cổ phiếu phổ thông có các quyền cơ bản sau:

• Quyền được tự do chuyển nhượng,
• Quyền biểu quyết đối với các quyết định của công ty tại Đại hội cổ đông,
• Quyền được hưởng cổ tức theo kết quả kinh doanh,
• Quyền mua cổ phiếu mới phát hành.

Cổ phiếu ưu đãi: là loại cổ phiếu mà người nắm giữ được ưu đãi hơn so với cổ đông phổ thông. Người được quyền mua cổ phần ưu đãi cổ tức, cổ phần ưu đãi hoàn lại và cổ phần ưu đãi khác do Điều lệ công ty quy định hoặc do Đại hội đồng cổ đông quyết định.

Thông thường chúng ta hay gặp 3 loại cổ phiếu ưu đãi sau:

• Cổ phiếu ưu đãi biểu quyết: là cổ phiếu có số phiếu biểu quyết nhiều hơn so với cổ phiếu phổ thông.
• Cổ phiếu ưu đãi cổ tức: được trả cổ tức cao hơn cổ phần phổ thông hoặc mức ổn định hằng năm.
• Cổ phiếu ưu đãi hoàn lại: là cổ phần được Công ty hoàn lại vốn góp bất cứ khi nào theo yêu cầu của người sở hữu hoặc theo các điều kiện được ghi tại cổ phiếu của cổ phần ưu đãi hoàn lại (hoặc thanh toán trước cổ phiếu phổ thông khi công ty phá sản).

Lưu ý: Mệnh giá của cổ phiếu ưu đãi khác với mệnh giá thường chỉ có giá trị danh nghĩa, mệnh giá cổ phiếu ưu đãi rất quan trọng, có ý nghĩa trong việc chia cổ tức cố định.

Cổ tức gồm cổ tức cố định và cổ tức thưởng. Cổ tức cố định không phụ thuộc vào kết quả kinh doanh của công ty. Mức cổ tức cố định cụ thể và phương thức xác định cổ tức thưởng được ghi trên cổ phiếu của cổ phần ưu đãi cổ tức.

Cổ đông sở hữu cổ phần ưu đãi cổ tức không có quyền biểu quyết, dự họp Đại hội đồng cổ đông, đề cử người vào Hội đồng quản trị và Ban kiểm soát.

Cổ đông sở hữu cổ phần ưu đãi hoàn lại không có quyền biểu quyết, dự họp Đại hội đồng cổ đông, đề cử người vào Hội đồng quản trị và Ban kiểm soát.

Ngoài ra, Cổ phiếu ưu đãi có thể chuyển đổi là loại cổ phiếu ưu đãi cho phép người mua có quyền chuyển đổi cổ phiếu ưu đãi này sang các loại chứng khoán khác……

Dựa vào hình thức cổ phiếu

Cổ phiếu ghi danh: là cổ phiếu có ghi tên người sở hữu trên tờ cổ phiếu. Cổ phiếu này có nhược điểm là việc chuyển nhượng phức tạp, phải đăng ký tại cơ quan phát hành và phải được Hội đồng Quản trị của công ty cho phép.

Cổ phiếu vô danh: là cổ phiếu không ghi tên người sở hữu. Cổ phiếu này được tự do chuyển nhượng mà không cần thủ tục pháp lý.

Dự vào hình thức lưu hành

Cổ phiếu được phép phát hành: Là số lượng cổ phiếu tối đa của một công ty được quy định trong điều lệ công ty (có thể thay đổi khi điều lệ có quy định khác).

Cổ phiếu đã phát hành: là cổ phiếu mà công ty được bán ra cho các nhà đầu tư trên thị trường và công ty đã thu về được toàn bộ tiền bán số cổ phiếu đó, nó nhỏ hơn hoặc tối đa là bằng với số cổ phiếu được phép phát hành.

Cổ phiếu quỹ: là cổ phiếu đã được giao dịch trên thị trường và được chính tổ chức phát hành mua lại bằng nguồn vốn của mình, loại cổ phiếu này không thuộc sở hữu của cá nhân nào mà thuộc sở hữu chung của tất cả cổ đông trong công ty.

Cổ phiếu đang lưu hành: = Số cổ phiếu đã phát hành - Số cổ phiếu quỹ

Liên quan đến quyền của cổ đông

Cổ phiếu thưởng: là hình thức công ty trả thưởng cho cổ đông dưới dạng cổ phiếu thay vì tiền mặt. Bản chất là hình thức chia tách cổ phiếu để tăng vốn điều lệ.

Giá cổ phiếu sau khi chia tách nhỏ đi thường mang lại cảm giác “rẻ” hơn và vì vậy trong nhiều trường hợp trở thành động lực tăng điểm và có khi tăng trở lại mức giá trước khi chia tách.

Cổ phiếu ESOP, ESOP là một chương trình phát hành hay bán ưu đãi cổ phiếu của công ty cho người lao động (số lượng có giới hạn) với giá rẻ hơn so với giá thị trường cùng với các điều kiện về hạn chế giao dịch và có lựa chọn với các cá nhân cụ thể.

ESOP được dùng như một cách để giữ chân người tài của các doanh nghiệp và dần trở thành một xu thế rất phổ biến tại các doanh nghiệp.

ESOP cũng là một công cụ giúp các nhà quản trị, lãnh đạo doanh nghiệp lách được các khoản thuế thu nhập khổng lồ.

Các khái niệm cổ phiếu trên thị trường

Ngoài các loại cổ phiếu chính thức trên, thị trường chứng khoán còn một số tên gọi khác cho một số nhóm cổ phiếu đặc trưng như cổ phiếu Bluechip, cổ phiếu Penny, cổ phiếu phòng thủ, cổ phiếu đầu cơ, cổ phiếu tăng trưởng,…

Cổ phiếu Bluechip là cổ phiếu của những công ty Top đầu, chất lượng cao.

Một công ty “Blue Chip” là một công ty nổi tiếng và được nhận biết trên toàn quốc gia. Chúng thường là những công ty lớn nhất và là trụ cột của mỗi nền kinh tế. Những biến động của cổ phiếu “Blue Chip” có thể tác động lớn tới tình hình chung của toàn thị trường trong mỗi phiên giao dịch.

Các công ty “Blue Chip” cũng có xu hướng ổn định hơn trong hoạt động của mình, họ có được thu nhập ổn định và tình hình tài chính khả quan.

Cổ phiếu Penny, trái ngược với cổ phiếu Bluechip, cổ phiếu Penny là cách gọi của những cổ phiếu có thị giá thấp, thường là dưới mệnh giá hay giá chỉ tương đương với 1 đồng xu.

Thường thì giá cổ phiếu không phản ánh được xu thế tăng giảm của cổ phiếu đó, tuy nhiên mức giá của cổ phiếu nói lên được trạng thái của doanh nghiệp đang như thế nào.

Một doanh nghiệp tốt không thể có giá dưới mệnh giá, thị trường có thể định giá sai trong 1 giai đoạn ngắn hạn, nhưng về dài hạn thì giá thị trường nói lên tất cả.

Cổ phiếu phòng thủ, phòng thủ là khả năng tự vệ trước những biến động xấu của thị trường chung , những cổ phiếu có khả năng tự vệ này được gọi là cổ phiếu phòng thủ, khi thị trường biến động mạnh, những cổ phiếu này không bị ảnh  hưởng nhiều và biến động rất ít.

Cổ phiếu Mạnh là cổ phiếu có thể vượt qua được sóng gió thị trường và vươn lên mạnh mẽ những đỉnh cao mới hơn thị trường chung.

Cổ phiếu đầu cơ, bạn có thể đã biết đến thế nào đầu cơ trước khi chơi cổ phiếu, trong thị trường chứng khoán hiện tượng đầu cơ diễn ra như cơm bữa.

Những cổ phiếu thường được dùng để đầu cơ, tạo ra biến động giá mạnh trong một khoảng thời gian ngắn được gọi là những cổ phiếu đầu cơ.

Điểm thú vị của cổ phiếu đầu cơ là nó đánh vào lòng tham của nhà đầu tư, do vậy nó thường cuốn theo khá nhiều nhà đầu tư vào đây thi đấu nên cổ phiếu đầu cơ thường có khối lượng giao dịch khá cao.

Đầu cơ chứng khoán cũng không phải là việc đơn giản, nó đòi hỏi có sự ứng biến nhanh và dứt khoát vì sau mỗi con sóng đầu cơ, một số không nhỏ các nhà đầu tư đã chia tay thị trường trong trạng thái cháy tài khoản.

Cổ phiếu tăng trưởng, là cổ phiếu của công ty có hoạt động kinh doanh đang trong giai đoạng tăng trưởng.

Trên đây là tổng hợp khái niệm các loại cổ phiếu thường thấy nhất trên thị trường, mong đâu đó sẽ cung cấp được thông tin hữu ích tới bạn. Chúc bạn có những bước đi vững chắc nhất trong quá trình tìm hiểu về đầu tư chứng khoán.

—————————————————————

Các nội dung liên quan:

Cách thức tổ chức hoạt động của thị trường chứng khoán Việt Nam

Chứng khoán là gì? - Các khái niệm cơ bản liên quan thường gặp

Một nửa sự thật vốn dĩ không phải là sự thật của thị trường chứng khoán

Những sai lầm thường thấy trong đầu tư chứng khoán

Kênh bổ túc kiến thức cơ bản cho người mới

—————————————————————

KHÓA ĐÀO TẠO CHỨNG KHOÁN:

- Khóa học Chứng khoán cơ bản miễn phí, TẠI ĐÂY

- Khóa học Đầu tư chứng khoán nâng cao, TẠI ĐÂY

- Khóa huấn luyện đầu tư chứng khoán, TẠI ĐÂY

—————————————————————

Lớp học chứng khoán

—————————————————————