Thuyết minh báo cáo tài chính là một bộ phận cấu thành của báo cáo tài chính doanh nghiệp, cung cấp thông tin bổ sung cần thiết cho người sử dụng có thể hiểu chi tiết về số liệu trong báo cáo tài chính. Vậy thuyết minh báo cáo tài chính là gì? Hãy cùng Chứng khoán Trí Đức tìm hiểu qua bài viết sau đây.
1. Thuyết minh báo cáo tài chính là gì?
Bản thuyết minh Báo cáo tài chính là một bộ phận hợp thành không thể tách rời của Báo cáo tài chính doanh nghiệp dùng để mô tả mang tính tường thuật hoặc phân tích chi tiết các thông tin số liệu đã được trình bày trong Bảng Cân đối kế toán, Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, Báo cáo lưu chuyển tiền tệ cũng như các thông tin cần thiết khác theo yêu cầu của các chuẩn mực kế toán cụ thể.
Bản thuyết minh Báo cáo tài chính cũng có thể trình bày những thông tin khác nếu doanh nghiệp xét thấy cần thiết cho việc trình bày trung thực, hợp lý Báo cáo tài chính.
2. Nguyên tắc lập thuyết minh báo cáo tài chính.
Thuyết minh BCTC được lập tuân theo ba nguyên tắc sau
* Thời điểm lập:
- Khi lập Báo cáo tài chính năm, doanh nghiệp phải lập Bản thuyết minh Báo cáo tài chính theo đúng quy định của Chuẩn mực kế toán “Trình bày Báo cáo tài chính” và hướng dẫn tại Chế độ Báo cáo tài chính này.
- Khi lập Báo cáo tài chính giữa niên độ (kể cả dạng đầy đủ và dạng tóm lược) doanh nghiệp phải lập Bản thuyết minh Báo cáo tài chính chọn lọc theo quy định của Chuẩn mực kế toán “Báo cáo tài chính giữa niên độ” và Thông tư hướng dẫn chuẩn mực.
- Lưu ý: Báo cáo tài chính quý không bắt buộc phải có TM BCTC
* Nội dung cần có của TM BCTC:
- Các thông tin về cơ sở lập và trình bày Báo cáo tài chính và các chính sách kế toán cụ thể được chọn và áp dụng đối với các giao dịch và các sự kiện quan trọng;
- Trình bày các thông tin theo quy định của các chuẩn mực kế toán chưa được trình bày trong các Báo cáo tài chính khác (Các thông tin trọng yếu);
- Cung cấp thông tin bổ sung chưa được trình bày trong các Báo cáo tài chính khác, nhưng lại cần thiết cho việc trình bày trung thực và hợp lý tình hình tài chính của doanh nghiệp.
* Trình bày có hệ thống:
- Bản thuyết minh Báo cáo tài chính phải được trình bày một cách có hệ thống.
- Doanh nghiệp được chủ động sắp xếp số thứ tự trong thuyết minh Báo cáo tài chính theo cách thức phù hợp nhất với đặc thù của mình theo nguyên tắc mỗi khoản mục trong Bảng cân đối kế toán, Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và Báo cáo lưu chuyển tiền tệ cần được đánh dấu dẫn tới các thông tin liên quan trong Bản thuyết minh Báo cáo tài chính.
3. Nội dung và Kết cấu của TM BCTC
* Thuyết minh BCTC gồm những nội dung cơ bản sau:
- Đặc điểm hoạt động của doanh nghiệp: Hình thức sở hữu vốn, lĩnh vực kinh doanh, cấu trúc doanh nghiệp…
- Kỳ kế toán, đơn vị tiền tệ sử dụng trong kế toán: Thông thường, kỳ kế toán chúng ta thực hiện từ ngày 01/01 đến 31/12. Trong đó đơn vị tiền tệ được sử dụng là Việt Nam Đồng. Tuy nhiên, có một số doanh nghiệp sẽ sử dụng kỳ kế toán theo ngành. Ví dụ: Doanh nghiệp Tôn hoa sen áp dụng kỳ kế toán năm từ ngày 01/10 đến hết ngày 30-09.
- Chuẩn mực kế toán và chế độ kế toán áp dụng
- Các chính sách kế toán áp dụng: nguyên tắc ghi nhận các khoản tiền, Đầu tư tài chính, hàng tồn kho, phải thu, phải trả, Doanh thu….
- Thông tin bổ sung cho các khoản mục trình bày trong bảng cân đối kế toán.
- Thông tin bổ sung cho các khoản mục trình bày trong báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh.
- Thông tin bổ sung cho khoản mục trình bày trong báo cáo lưu chuyển tiền tệ.
- Những thông tin khác
* Kết cấu của TM BCTC: theo chuẩn mực 21 và thông tư hướng dẫn
4. Ý nghĩa của Thuyết minh báo cáo tài chính
Như chúng ta đã biết, mỗi loại báo cáo trong BCTC doanh nghiệp đều có những vai trò riêng. Cụ thể:
- Bảng cân đối kế toán phản ánh quy mô, kết cấu tài sản, nguồn vốn doanh nghiệp.
- Bảng báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh phản ánh khả năng vận hành, sử dụng tài sản của doanh nghiệp.
- Báo cáo lưu chuyển tiền tệ phản ánh khả năng tạo ra tiền, dòng tiền của doanh nghiệp.
Đặc điểm chung của 3 loại báo cáo này là những con số. Thông qua chúng, nhà đầu tư có thể phần nào hiểu được quy mô, kết cấu và tình hình doanh nghiệp. Tuy nhiên các khoản mục cụ thể thì các con số không thể phản ánh hết được. Vì vậy, một bản báo cáo bằng lời để diễn giải cho người xem hiểu là cực kỳ cần thiết.
* Thông qua đọc bản thuyết minh BCTC, chúng ta có thể:
- Nhà đầu tư: Đánh giá, phân tích chi tiết về kết quả hoạt động kinh doanh cũng như tình hình thu chi của doanh nghiệp. Đồng thời đánh giá tài sản cố định, vốn chủ sở hữu để biết doanh nghiệp hoạt động hiệu quả hay không.
- Nhà quản trị: Nắm rõ tình hình doanh nghiệp. Từ đó đề ra các chiến lược hoạt động, kinh doanh, huy động vốn, đầu tư phù hợp.
- Cơ quan thuế: Biết được chế độ kế toán mà doanh nghiệp áp dụng là gì, kiểm tra được việc chấp hành và tuân thủ những quy định về chế độ kế toán, phương pháp kế toán doanh nghiệp đăng ký trước đó có đảm bảo không và thấy được những kiến nghị cũng như đề xuất của doanh nghiệp
5. Một số lưu ý khi đọc thuyết minh báo cáo tài chính
Mặc dù thuyết minh là phần bắt buộc của BCTC, nhưng lại không có tiêu chuẩn chung nào quy định về độ chính xác và rõ ràng. Hơn thế nữa, thuyết minh BCTC phải càng minh bạch càng tốt, nhưng vẫn phải đảm bảo các bí mật thương mại và bí quyết duy trì khả năng cạnh tranh của công ty.
Khi đọc thuyết minh báo cáo tài chính cần đọc kỹ từ đầu đến cuối. Bởi việc bỏ qua bất kỳ một thông tin nhỏ nào cũng có thể thay đổi bản chất của một khoản mục.
Do đó, bạn cần lưu ý một số vấn đề sau
* Cẩn trọng trước những bản thuyết minh ít thông tin
Thông thường, các doanh nghiệp sẽ công bố thông tin ít nhất bằng yêu cầu tối thiểu của luật pháp để tránh những rắc rối không đáng có.
Nhưng sự tối thiểu này nằm ở đâu thì lại tuỳ thuộc vào phán xét chủ quan của đội ngũ quản lý doanh nghiệp. Do đó nhiều thông tin quan trọng cần làm sáng tỏ nhưng trong báo cáo lại bỏ qua,hoặc ban quản trị cố tình che dấu không cho người sử dụng được biết.
* Cần nắm rõ thông tin cơ bản về doanh nghiệp để có thể thấy được sự phù hợp giữa con số tài chính và đặc điểm kinh doanh của công ty.Đặc điểm hoạt động của doanh nghiệp, kỳ kế toán, các chuẩn mực và chính sách kế toán mà doanh nghiệp áp dụng. Ở phần này, bạn sẽ phải trả lời được những câu hỏi sau:
- Ngành nghề hoạt động của doanh nghiệp là gì? Bạn phải hiểu doanh nghiệp mà mình đang tìm hiểu đang hoạt động trong ngành nghề gì? Vì mỗi ngành nghề khác nhau, thì các con số trên BCTC sẽ có ý nghĩa khác nhau.
Ví dụ: Doanh nghiệp sản xuất sẽ phải đầu tư nhà xưởng, máy móc,… thì tài sản cố định sẽ lớn. Trong khi, đối với một doanh nghiệp bán lẻ thì các khoản phải thu sẽ ít, và hàng tồn kho có thể cao.
- Doanh nghiệp hoạt động từ bao giờ? Việc này giúp bạn có thể hình dung được doanh nghiệp đang ở giai đoạn đầu, giữa hay cuối chu trình phát triển.
- Các chính sách kế toán, chuẩn mực kế toán doanh nghiệp đang áp dụng ra sao?
- Chính sách ghi nhận doanh thu.
Những thông tin này, bạn hoàn toàn có thể tìm thấy ở đoạn đầu của Thuyết minh BCTC
* Tìm hiểu chi tiết các khoản mục trong bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả kinh doanh và BC lưu chuyển tiền tệ song song cùng bản thuyết minh
- Khi đọc Bảng CĐKT, KQKD, LCTT , chúng ta đánh dấu lại những khoản mục cần lưu ý, có sự thay đổi lớn so với cùng kỳ. Đến phần thuyết minh của những khoản mục đó để tìm hiểu lý do.
- Bạn có thể kết hợp đọc song song Thuyết minh BCTC khi bạn đang xem xét Bảng cân đối kế toán và Báo cáo KQKD.
Như vậy, thông qua việc đọc thuyết minh báo cáo tài chính, nhà đầu tư có thể hiểu rõ con số và dữ liệu trong BCTC. Điều này sẽ giúp ích cho nhà đầu tư rất nhiều trong việc đánh giá sức khỏe tài chính doanh nghiệp. Từ đó có những quyết định đầu tư hiệu quả. Nếu các bạn cần trao đổi thêm hãy để lại bình luận phía dưới bài viết hoặc liên hệ Lớp học chứng khoán để được tư vấn tốt hơn.
VIDEO BÀI VIẾT CÁC BẠN XEM TẠI ĐÂY - PHẦN 1 - PHẦN 2
Các nội dung có thể bạn quan tâm