Tìm hiểu về định chế tài chính và Ngân hàng thương mại
Ngân hàng là một khái niệm rất quen thuộc, tuy nhiên nhiều người vẫn chưa hiểu được chức năng và vai trò của nghành ngân hàng trong nền kinh tế? Bài viết sau đây Lớp học Chứng khoán giới thiệu đến bạn đọc thông tin tổng quan về ngân hàng.
1. Lịch sử hình thành và phát triển nghành ngân hàng:
Theo các nhà sử học thì ngân hàng của tiền tệ xuất hiện cách đây hơn 2000 năm, dưới hình thức là các Bàn đổi tiền (chủ yếu phục vụ dân du lịch và các nhà buôn) bằng vốn tự có của mình.
Sau đó ngân hàng phát triển hơn, bằng cách thu hút tiền của người khác và cho vay ngắn hạn với lãi suất nhất định cho các nhà buôn. Hầu hết các ngân hàng đầu tiên xuất hiện ở Hy lạp, sau lan dần sang Bắc Âu và Tây Âu,
Sang thế kỳ thứ 15 với sự phát triển của nghành hàng hải và cuộc cách mạng công nghiệp đòi hỏi cần có một phương thức thanh toán và tín dụng mới, do đó Nghành ngân hàng phát triển thêm nhiều nghiệp vụ để đáp ứng yêu cầu.
Bước sang thế kỷ 20 xuất hiện nhiều định chế tài chính đặc thù như: bảo hiểm, quỹ đầu tư, công ty tài chính….cũng thực hiện chức năng của ngân hàng. Vì vậy Ngân hàng chỉ còn là một bộ phận của hệ thống định chế tài chính nói chung.
2. Đinh chế tài chính là gì?
Định chế tài chính là các Doanh nghiệp mà tài sản chủ yếu của nó là các tài sản tài chính.
Hệ thống định chế tài chính được phân làm hai loại là định chế tài chính trung gian và phi trung gian.
* Tổ chức định chế trung gian, gồm:
- Các tổ chức tín dụng: Các loại ngân hàng (Ngân hàng đầu tư, NH phát triển, NH chính sách, NH hợp tác xã….)
- Các tổ chức tín dụng phi ngân hàng: Cty tài chính, cty cho thuê tài chính
- Các trung gian tài chính khác: Cty bảo hiểm, Quỹ đầu tư, tiết kiệm bưu điện.
* Các định chế phi trung gian như:
- Công ty chứng khoán
- Công ty quản lý nợ và khai thác tài sản.
Cần phân biệt rõ ngân hàng với các định chế tài chính khác. Vì trong thực tế nhiều định chế tài chính đã cung cấp các dịch vụ tương tự như ngân hàng (ví dụ: công ty cho thuê tài chính, quỹ đầu tư…), ngược lại ngân hàng cũng mở rọng các dịch vụ vào các công ty này (ví dụ: Bảo hiểm, chứng khoán…).
3. Ngân hàng là gì?
Theo Nhà kinh tế học Peter S.Rose: “Ngân hàng là một loại hình tổ chức tài chính cung cấp một danh mục các dịch vụ tài chính đa dạng nhất. Đặc biệt là tín dụng, tiết kiệm và dịch vụ thanh toán là thực hiện nhiều chức năng nhất so với bất kỳ tổ chức kinh doanh nào trong nền kinh tế”.
Tại Việt Nam, theo định nghĩa tại luật các tổ chức tín dụng năm 2010, thì Ngân hàng được định nghĩa như sau:
- Ngân hànglà loại hình tổ chức tín dụng có thể được thực hiện tất cả các hoạt động ngân hàng theo quy định của Luật này. Theo tính chất và mục tiêu hoạt động, các loại hình ngân hàng bao gồm ngân hàng thương mại, ngân hàng chính sách, ngân hàng hợp tác xã.
- Ngân hàng thương mạilà loại hình ngân hàng được thực hiện tất cả các hoạt động ngân hàng và các hoạt động kinh doanh khác theo quy định của Luật này nhằm mục tiêu lợi nhuận.
- Tổ chức tín dụng phi ngân hàng là loại hình tổ chức tín dụng được thực hiện một hoặc một số hoạt động ngân hàng theo quy định của Luật này, trừ các hoạt động nhận tiền gửi của cá nhân và cung ứng các dịch vụ thanh toán qua tài khoản của khách hàng.
a) Chức năng của ngân hàng thương mại
Hệ thống ngân hàng được coi là mạch máu của nền kinh tế, do đó nó có những Chức năng rất đặc thù như sau:
- Chức năng trung gian tín dụng
Đây là Chức năng quan trọng nhất của ngân hàng thương mại.NHTM đóng vai trò là cầu nối giữa người thừa vốn và người có nhu cầu về vốn.
NHTM với vai trò là người nhận tiền gửi, vừa đóng vai trò là người cho vay và hưởng lợi nhuận là khoản chênh lệch giữa lãi suất nhận gửi và lãi suất cho vay.
Chức năng này là hoạt động chủ yếu và mang đến lợi nhuận lớn nhất cho ngân hàng thương mại.
Tạo tiền là một chức năng quan trọng, phản ánh rõ bản chất của NHTM. Chức năng tạo tiền được thực thi trên cơ sở hai chức năng khác của NHTM là chức năng tín dụng và chức năng thanh toán.
Ngân hàng sử dụng số vốn huy động được để cho vay, số tiền cho vay ra lại được khách hàng sử dụng để mua hàng hóa, thanh toán dịch vụ trong khi số dư trên tài khoản tiền gửi thanh toán của khách hàng vẫn được coi là một bộ phận của tiền giao dịch, được họ sử dụng để mua hàng hóa, thanh toán dịch vụ…
Với chức năng này, hệ thống NHTM đã làm tăng tổng phương tiện thanh toán trong nền kinh tế, đáp ứng nhu cầu thanh toán, chi trả của xã hội.
b) Vai trò của ngân hàng thương mại
Ngân hàng thương mại có những vai trò sau:
- Thứ nhất, NHTM là trung gian tài chính, thực hiện vai trò điều chuyển các khoản tiết kiệm, chủ yếu từ hộ gia đình thành vốn tín dụng cho các tổ chức kinh doanh và các thành phần kinh tế khác để đầu tư vào nhà cửa thiết bị và các tài sản khác.
- Thứ hai, NHTM giữ vai trò là trung gian thanh toán, thay mặt khách hàng thực hiện thanh toán các giao dịch mua bán hàng hoá và dịch vụ của họ.
- Thứ ba, NHTM giữ vai trò là người bảo lãnh, cam kết trả nợ cho khách hàng khi khách hàng mất khả năng thanh toán.
- Thứ tư, NHTM giữ vai trò đại lý, thay mặt khách hàng quản lý và bảo vệ tài sản của họ, phát hành hoặc chuộc lại chứng khoán…
- Thứ năm, NHTM là người thực hiện các chính sách kinh tế của Chính phủ góp phần điều tiết sự tăng trưởng kinh tế và theo đuổi các mục tiêu xã hội.
- Thứ sáu, NHTM là cầu nối cho việc phát triển kinh tế đối ngoại giữa các quốc gia.
c. Các nghiệp vụ cơ bản của Ngân hàng thương mại
Để triển khai các vai trò, chức năng của mình. NHTM xây dựng một loạt các nghiệp vụ cơ bản gồm:
(1) Nhận tiền gửi;
(2) Cấp tín dụng;
(3) Cung ứng dịch vụ khác như: Đầu tư, Bảo lãnh, Môi giới, Tư vấn tài chính, Bảo hiểm, Ủy thác…..
Tùy theo quy mô và năng lực mà các NHTM có thể thực hiện hết các nghiệp vụ hoặc một số nghiệp vụ chính. Ngoài ra theo yêu cầu quản lý, còn có khái niệm ngân hàng bán buôn và ngân hàng bán lẻ
- Ngân hàng bán buôn là Ngân hàng chủ yếu cung cấp các dịch vụ cho các Ngân hàng, các công ty tài chính,cho doanh nghiệp lớn....
- Ngân hàng bán lẻ thường cung cấp các dịch vụ trực tiếp cho doanh nghiệp, hộ gia đình và các cá nhân các khoản tín dụng nhỏ.
d). Điều kiện thành lập ngân hàng thương mại:
Điều kiện thành lập Ngân hàng Thương mại tại Việt Nam được quy định tại Luật các tổ chức tín dụng số 47/2010/QH12), trong đó, hai điều kiện quan trọng là:
- Có vốn điều lệ, vốn được cấp tối thiểu bằng mức vốn pháp định là 3.000 tỷ đồng
- Cổ đông sáng lập là pháp nhân đang hoạt động hợp pháp và có đủ năng lực tài chính để tham gia góp vốn; cổ đông sáng lập là cá nhân có năng lực hành vi dân sự đầy đủ và có đủ khả năng tài chính để góp vốn
Đối với một số định chế tài chính khác, có quy định mức vốn pháp định như sau:
- Ngân hàng thương mại: 3.000 tỷ đồng.
- Ngân hàng chính sách: 5.000 tỷ đồng.
- Ngân hàng hợp tác xã: 3.000 tỷ đồng.
- Chi nhánh ngân hàng nước ngoài: 15 triệu USD.
- Công ty tài chính: 500 tỷ đồng.
- Công ty cho thuê tài chính: 150 tỷ đồng.
- Tổ chức tài chính vi mô: 05 tỷ đồng.
- Quỹ tín dụng nhân dân hoạt động trên địa bàn 01 xã/thị trấn: 0,5 tỷ đồng.
- Quỹ tín dụng nhân dân hoạt động trên địa bàn 01 phường; quỹ tín dụng nhân dân hoạt động trên địa bàn liên xã, liên xã phường, liên phường: 01 tỷ đồng.
Trên đây là bài viết tìm hiểu khái niệm định chế tài chính là gì? Ngân hàng thương mại, vai trò chức năng của NHTM, bạn đọc hãy để lại comment cuối bài viết về vấn đề cần trảo đổi thêm hoặc liên hệ Lớp học Chứng khoán để được tư vấn tốt hơn.
Các bài viết có thể các bạn quan tâm